Naast de Filosofische Werkplaats wil ik ook aandacht gaan besteden aan het voeren van filosofische gesprekken op scholen.
Filosoferen met kinderen
Alle wijsbegeerte begint met twijfel en verwondering
In kinderen schuilen niet zelden kleine filosofen. In hun vaak oprechte openheid kunnen ze zich met overgave over de dingen verwonderen en zonder terughoudendheid vragen stellen. Naarmate kinderen ouder worden nemen deze prachtige eigenschappen af. Leerkrachten, begeleiders kunnen deze houding en blik op hun omgeving echter blijven stimuleren door met hen filosofische gesprekken te voeren.
Waarom?
Met een goede vraag in de klas gaan kinderen op onderzoek uit, leren ze zelfstandig te denken en verschillende opvattingen te leren respecteren. Dit zijn belangrijke verworvenheden, die ze nu en in de toekomst nodig zullen hebben. In het leven van alledag, thuis, bij vriendjes en in de media worden kinderen immers vaak met zekerheden en meningen overgoten. De kans is wellicht groot dat ze die voetstoots overnemen. Maar misschien blijken die relatief te zijn als ze er anders naar gaan kijken. Dan gaan ze dieper denken en is het ineens geen zwart-wit verhaal meer.
Socrates zei het al: “ik weet alleen dat ik niets weet”. Op de markt van Athene bleef hij daarom, ontembaar nieuwsgierig als hij was, doorvragen en kritisch luisteren om zo tot waardevolle kennis en inzicht te komen. Het belangrijkste bij een filosofisch gesprek is dat de kinderen een houding ontwikkelen van het ‘niet weten’, maar wel willen weten. Door te filosoferen ontwikkelen kinderen de vaardigheden om goed te luisteren, gedachten te verwoorden, vragen te stellen en argumenten te geven.
Wat?
Filosofie is beslist niet zweverig. Het is niet zo maar wat in het luchtledige kletsen. Het gaat over grote en kleine dingen. Voorbeeld: “wat is een goed mens?”, of “wat betekent eerlijk zijn?” of “wat is vriendschap?” of “is het goed om een bedelaar geld te geven?” of “als Ajax gewonnen heeft, is dat dan de beste club?” of “waarom eten we dieren?” of “moet je je altijd aan een afspraak houden?”…..
Het filosoferen over zulke onderwerpen
- bevordert een vragende, onderzoekende houding
- bevordert tolerantie, een ieders mening doet ertoe
- versterkt de autonomie, een kind wordt uitgedaagd om op eigen kracht een mening te vormen
- versterkt het argumenteren, door kritisch te denken, door dieper te denken en zo de structuur van het gesprek helder voor ogen te krijgen
Als we door de filosofische gesprekken kinderen nieuwsgierig maken, zich laten verbazen over hoe de dingen in elkaar zitten, en liefde (‘filo’) voor de wijsheid (‘sofie) creëren, dan geven we ze de instrumenten in handen om hun leven op een kritische en onderzoekende manier vorm te geven.
Reactie toevoegen